Należy podkreślić, że majątek spadkowy, do czasu jego podziału, stanowi wspólną własność wszystkich spadkobierców. Ustawa nie nakłada na spadkobierców obowiązku dokonania takiego podziału, ani nie określa terminu w jakim podziału należy dokonać.
Sam dział spadku polega na tym, że po ustaleniu wartości całego majątku spadkowego określa się wielkość sched, a więc wysokość udziału przypadającego w spadku danemu spadkobiercy.
Jeśli zatem wartość aktywów spadkowych została oszacowana na kwotę 10 000 zł, a do dziedziczenia doszło czterech spadkobierców w częściach równych, wysokość ich sched spadkowych wynosi po 2500 zł, więc każdy ze spadkobierców powinien otrzymać przedmioty spadkowe których wartość będzie odpowiadać kwocie 2500 zł.
Podział spadku możliwy jest na dwa sposoby: poprzez zawarcie umowy pomiędzy wszystkimi spadkobiercami lub w drodze postępowania przed sądem, również polubownym.
Umowny dział spadku możliwy jest tylko w sytuacji, gdy wszyscy spadkobiercy są zgodni co do samej konieczności podziału spadku oraz sposobu jego dokonania. Spadkobiercy w takim przypadku mogą dowolnie ukształtować sposób oraz warunki dokonania podziału spadku, jedynym obostrzeniem jest zgodność takiej umowy z naturą samego stosunku, ustawą oraz zasadami współżycia społecznego.
Z sądowym podziałem majątku spadkowego będziemy mieć natomiast do czynienia zazwyczaj wówczas, gdy pomiędzy spadkobiercami istnieje spór co do sposobu dokonania podziału nabytego spadku. W niektórych jednak przypadkach dokonanie działu spadku przez sąd może okazać się korzystniejszy dla spadkobierców, nawet jeżeli nie ma sporu między nimi, będzie tak np. w sytuacji, gdy spadkodawca nabył własność nieruchomości poprzez instytucję zasiedzenia, jednakże nie uzyskał w tym zakresie stosownego orzeczenia, gdyż wówczas można wyjaśnić tę kwestię, zazwyczaj jednak w takich przypadkach postępowanie działowe kończy się zawarciem ugody przed sądem. W toku postępowania sądowego działem powinien zostać objęty cały majątek spadkowy. Z wnioskiem do sądu o dokonanie podziału majątku spadkowego może zwrócić się każdy ze spadkobierców lub nabywca spadku, a więc osoba, która nabyła udział w spadku od spadkobiercy. Pierwszym etapem postępowania sądowego o dział spadku jest ustalenie składu majątku spadkowego oraz jego wartości. Ustalenie majątku spadkowego- rzeczy i praw wchodzących w skład spadku, następuje na dzień otwarcia spadku, a więc na dzień śmierci spadkodawcy, natomiast dla ustalenia wartości poszczególnych przedmiotów miarodajna jest chwila dokonywania podziału. Jednakże jeżeli spadkobiercy zgodnie ustalą wartość majątku spadkowego to sąd jest związany taką wartością i nie musi dokonywać własnych ustaleń w tym zakresie. Postępowanie sądowe ma na celu przede wszystkim ustalenie oraz przyznanie poszczególnym spadkobiercom należnych im sched spadkowych.
Majątek spadkowy może być podzielony między spadkobierców poprzez podział fizyczny lub poprzez podział cywilny.
Podział fizyczny majątku spadkowego polega na tym, że poszczególne przedmioty wchodzące w skład spadku zostają podzielone fizycznie i przyznane poszczególnym spadkobiercom stosownie do wysokości posiadanych w majątku spadkowym udziałów. Jeżeli w ramach tego podziału wartość otrzymanych przez danego spadkobiercę przedmiotów jest niższa niż wysokość posiadanego w majątku spadkowym udziału, wówczas możliwe jest ustalenie dopłat na rzecz takiego spadkobiercy wyrównujących wskazane różnice. Ponadto, w ramach wskazanego podziału możliwe jest przyznanie niektórych przedmiotów spadkowych jednemu lub niektórym ze spadkobierców, oczywiście z obowiązkiem dokonania spłaty na rzecz pozostałych spadkobierców w wysokości przewyższającej należny udział spadkobierców, którzy otrzymali przedmioty spadkowe. Wskazany sposób podziału majątku spadkowego jest jednakże możliwy tylko w sytuacji, gdy spadkobiercy wyrażą taką wolę.
Podział cywilny polega natomiast na sprzedaży rzeczy wchodzących w skład majątku spadkowego, a następnie na podziale kwoty uzyskanej ze sprzedaży pomiędzy spadkobierców stosownie do wysokości posiadanych przez nich udziałów. Podział cywilny stosowany jest głównie w przypadku, gdy do majątku spadkowego wchodzi przedmiot, który jest z reguły niepodzielny, natomiast przyznanie go jednemu ze spadkobierców nie jest możliwe z powodu braku możliwości dokonania spłat na rzecz pozostałych spadkobierców.
W postępowaniu sądowym z reguły to sąd decyduje, który podział, fizyczny czy cywilny, należy w danej sprawie zastosować, jednakże jeżeli spadkobiercy zgłoszą sposób podziału to z reguły sąd takim wnioskiem jest związany i jest zobowiązany go uwzględnić.
